بسم الله الرحمن الرحیم
محمد ولی خان اسدی به عنوان یکی از عاملان عمده کشتار وحشیانه مردم در واقعه گوهرشاد، معرفی می‌شود. او، که از حامیان رضا خان در کودتای ۱۲۹۹ هجری شمسی بود، به عضویت مجلس مؤسسان درآمد و به انقراض قاجاریه و روی‌کار آمدن پهلوی رای مثبت داد. این دست خدمات باعث شد تا اسدی مورد اعتماد رضاخان قرار گیرد. رضاخان او را به پاس خدماتش، در سال ۱۳۰۵ هجری شمسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی منصوب کرد. از سال ۱۳۰۵ تا ۱۳۱۴ هجری شمسی، محمد ولی خان اسدی به عنوان قدرتمندترین صاحب مقام استان خراسان به حساب می‌آمد. استانداران، رؤسای وقت قشون و سایر مقامات ریز و درشت محلی به سبب جایگاه ویژه محمد ولی خان اسدی نزد رضاشاه، اعتبار و احترام زیادی برای او قائل بودند. اما این همه، پیش از آغاز استانداری فتح‌الله پاکروان بود. پاکروان و اسدی در سال ۱۳۱۴ وارد رقابت جدی‌ای برای کسب قدرت شدند که پیروز میدان محمد ولی خان اسدی نبود. فتح‌الله پاکروان با همراهی و کمک برخی مقامات سیاسی و نظامی خراسان، توانست اسدی را از چشم رضا شاه بیاندازد و چنین وانمود کند که او به طور پیدا و پنهان از معترضان به سیاست‌های رضاشاه حمایت کرده است. البته هیچ‌گونه سند و مدرک معتبری دال بر این ادعا وجود نداشت ولی با هماهنگی پاکروان و پرونده‌سازی‌های مقامات محلی نهایتا دادگاه نظامی، محمد ولی خان اسدی را در روز ۲۸ آذر ماه ۱۳۱۴ هجری شمسی مجرم اعلام کرد و او را به اعدام محکوم نمود. این حکم در ساعت ۶:۳۰ روز بیست و نهم آذر ۱۳۱۴ هجری شمسی اجرا شد.
برگرفته از
نشریه «ایام» ویژه تاریخ معاصر، شماره اول
سینا واحد. قیام گوهرشاد. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ۱۳۶۶
