بسم الله الرحمن الرحیم
الشعرا ۲۲۴-۲۲۷
وَالشُّعَرَاءُ یَتَّبِعُهُمُ الْغَاوُونَ
أَلَمْ تَرَ أَنَّهُمْ فِی کُلِّ وَادٍ یَهِیمُونَ
وَأَنَّهُمْ یَقُولُونَ مَا لَا یَفْعَلُونَ
إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَذَکَرُوا اللَّهَ کَثِیرًا وَانْتَصَرُوا مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوا وَسَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ
و شاعران را گمراهان پیروى مى‌کنند،
آیا ندیده‌‌اى که آنان در هر وادیى سرگردانند،
و آنانند که چیزهایى مىگویند که انجام نمی‌دهند؟
مگر کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده و خدا را بسیار به یاد آورده و پس از آنکه مورد ستم قرار گرفته اند یارى خواستهاند و کسانى که ستم کرده‌اند به زودى خواهند دانست به کدام بازگشت‌گاه برخواهند گشت.
————–
یک پیام از آیه: اگر شاعران را مطلق هنرمندان عصر پیامبر بدانیم، خداوند هنرمندان را مورد شماتت و تردید قرار می‌دهد. خداوند هنرمندان را گویندگان آنچه بدان عمل نمی‌کنند می‌خواند و در ادامه آن‌ها را فی کل وادٍ یهیمون می‌نامد که معنای دقیق آن له‌له زدن همچون شتر تشنه در هر وادی‌ای است. عجیب آنکه خداوند پیروان هنرمندان را الغاوون می‌نامد که با بررسی بیشترِ همین سوره در می‌یابیم الغاوون و الغاوین کسانی هستند که ابلیس، سربازانش و غیر از خدا را می‌پرستند و به صراحتِ آیه، اینان اهالی آتش‌اند. یعنی پیروانِ غاطبۀ هنرمندان -که خداوند درادامه یک دستۀ از آن‌ها را استثناء می‌کند- پرستندگان غیر از خدایند و اهل آتش! جالب آنکه پیش از این آیات نیز خداوند به فرایند الهام اشاره کرده است که بی‌ربط به این معنای پرستش غیرالله نیست. نهایتا خداوند دسته‌ای از هنرمندان را استثناء می‌کند و ویژگی‌های آنان را بیان می‌کند. ایمان، عمل صالح و ذکر بسیارِ حضرت رب ویژگی‌هایی است که هنرمند و تابعینش (مخاطبانش) را از آنچه تا بدینجا ذکر شد جدا می‌کند. این ویژگی‌ها از نگاه حضرت رب ملاک تشخیص و تمییز هنرمند مطلوب و تابعین (مخاطبین) آن‌هاست که متأسفانه امروز هنرمندان را به هرچیزی می‌سنجند جز این‌ها! نکتۀ مهمتر این که اساساً آن‌ها که فنّ شعر نمی‌دانند و تابعینی (مخاطب) ندارند مورد خطاب این آیات نیستند؛ حالا چه اهل ایمان، عمل صالح و ذکر بسیار باشند یا نباشند. پس نباید این برداشت اشتباه به وجود آید که برای اینکه از منظر حضرت حق هنرمند دیده شویم، این سه ویژگی کفایت می‌کند بلکه برای هنرمندانی که فن هنر و مخاطبین‌شان را دارند، آن سه ویژگی کفایتِ اعلامِ تاییدشان از سوی حضرت حق است.
